Là những người làm cha mẹ, có lẽ chúng ta không còn xa lạ với những cuộc tranh luận về Trí tuệ nhân tạo (AI). Một mặt, chúng ta thấy AI là một công cụ thiết yếu cho tương lai. Mặt khác, những nỗi lo rất thật vẫn hiện hữu:

"Liệu AI có khiến con lười tư duy, chỉ biết sao chép đáp án?"

"Liệu con có bị phụ thuộc vào công nghệ và mất đi sự sáng tạo?"

Đây là những băn khoăn hoàn toàn chính đáng. Tuy nhiên, nếu chúng ta chỉ nhìn vào những rủi ro, rất có thể chúng ta đang bỏ lỡ một cơ hội vàng để giúp con phát triển những kỹ năng quan trọng nhất của thế kỷ 21.

1. Một sự thật đáng suy ngẫm: AI đã là "người bạn" quen thuộc của con

Trong khi nhiều phụ huynh còn đang cân nhắc, một khảo sát từ Digital Education Council đã chỉ ra một con số đáng chú ý: 86% học sinh đã và đang ứng dụng AI để giúp việc học hiệu quả hơn. Các em dùng AI để tra cứu thông tin, kiểm tra ngữ pháp, hỗ trợ viết một bản nháp hay giải thích một khái niệm khó.

Điều này cho thấy, AI không còn là một lựa chọn "có" hay "không". Nó đã trở thành một phần không thể thiếu trong môi trường học tập của thế hệ trẻ. Câu hỏi quan trọng hơn mà chúng ta cần đặt ra lúc này là: Làm thế nào để định hướng cho con sử dụng AI một cách thông minh và có trách nhiệm?

Học sinh nên sử dụng AI như thế nào cho hiệu quả và an toàn là đích đến

2. Từ nỗi lo "lười tư" duy đến cơ hội rèn luyện "tư duy phản biện"

Nỗi lo lớn nhất của ba mẹ là AI sẽ khiến con lười suy nghĩ. Nhưng nếu được định hướng đúng, AI lại chính là công cụ tuyệt vời để rèn luyện tư duy phản biện – kỹ năng mà không một cỗ máy nào có thể thay thế.

Hãy thử hình dung một bối cảnh quen thuộc tại iSMART: con được giao nhiệm vụ chuẩn bị một bài thuyết trình bằng tiếng Anh về chủ đề "Vòng tuần hoàn của nước". Thay vì loay hoay với sách vở, con có thể dùng AI như một người bạn đồng hành ban đầu. AI có thể gợi ý những từ vựng quan trọng (evaporation, condensation, precipitation,...) hay một dàn ý cơ bản.

Nhưng, nhiệm vụ của con không phải là sao chép. Đây chính là lúc tư duy phản biện được kích hoạt:

• Kiểm chứng và đào sâu: "Những từ vựng này đã đủ chưa? Còn khái niệm nào quan trọng hơn không? Thông tin AI đưa ra về các giai đoạn có hoàn toàn chính xác theo sách giáo khoa Khoa học không?"
• Sắp xếp và sáng tạo: "Mình nên bắt đầu bài thuyết trình như thế nào cho hấp dẫn? Làm sao để sắp xếp các ý này thành một câu chuyện logic, dễ hiểu, chứ không phải một bài liệt kê khô khan?"
• Biến thành của riêng mình: "Làm thế nào để dùng những từ vựng này và đặt câu theo văn phong của mình? Mình sẽ dùng hình ảnh nào để minh họa cho sinh động?"

Quá trình này biến con từ một người tiếp nhận thông tin thụ động trở thành một người đạo diễn cho chính bài thuyết trình của mình, một người có khả năng "chất vấn", tổng hợp và sáng tạo. Đó chính là bản chất của tư duy phản biện trong môi trường học tiếng Anh hiện đại.

3. Ba lợi ích vàng khi con biết cách làm chủ AI

Khi được định hướng đúng đắn, việc sử dụng AI không chỉ giúp con học tốt hơn môn tiếng Anh, mà còn mang lại những lợi ích vượt trội, là hành trang thiết yếu cho tương lai.

• Khơi gợi ý tưởng và giải quyết vấn đề nhanh hơn: AI là một người bạn đồng hành tuyệt vời trong quá trình động não (brainstorm). Khi gặp một đề bài khó, thay vì loay hoay không biết bắt đầu từ đâu, con có thể dùng AI để tìm kiếm các ý tưởng gợi mở. Việc này giúp con vượt qua rào cản ban đầu và có thêm thời gian để tập trung vào phần quan trọng hơn: phát triển ý tưởng và sáng tạo.
• Nâng cao khả năng diễn đạt và giao tiếp: Các công cụ AI hiện đại giúp con chỉnh sửa ngữ pháp, đề xuất cách dùng từ tốt hơn, từ đó giúp con diễn đạt ý tưởng của mình một cách rõ ràng và mạch lạc. Khi giao tiếp tốt hơn, con sẽ trở nên tự tin hơn.
• Phát triển năng lực số - kỹ năng bắt buộc của công dân toàn cầu: Việc thành thạo các công cụ công nghệ, hiểu cách chúng hoạt động và biết cách sử dụng chúng một cách có đạo đức chính là một trong những yêu cầu quan trọng nhất của Khung năng lực số mà Bộ GD&ĐT đã ban hành. Đây không còn là kỹ năng cộng thêm, mà là yêu cầu bắt buộc của thế hệ mới.

4. Giải pháp của iSMART: Môi trường để con thực hành làm chủ công nghệ

Tại iSMART, chúng tôi tin rằng cách tốt nhất để dạy con làm chủ công nghệ là tạo ra một môi trường để con được thực hành điều đó mỗi ngày.

Thông qua chương trình học tiếng Anh qua Toán và Khoa học, học sinh không học ngôn ngữ một cách đơn lẻ. Các em phải sử dụng tiếng Anh như một công cụ để tư duy, phân tích và giải quyết các vấn đề logic. Quá trình này tự nó đã là một bài tập rèn luyện tư duy phản biện và giải quyết vấn đề liên tục. Cùng với sự hỗ trợ của Lớp học số iCLASS và AI Assistant - Robot ISAAC, con được tiếp cận với công nghệ một cách tự nhiên, trong một môi trường an toàn và luôn có sự dẫn dắt của giáo viên.

Thay vì cấm đoán hay lo sợ, hãy cùng con nhìn nhận AI như một công cụ mạnh mẽ. Và việc lựa chọn một môi trường giáo dục có thể giúp con rèn luyện tư duy để làm chủ công cụ đó, chính là sự chuẩn bị thông minh nhất mà ba mẹ có thể dành cho con ngay hôm nay.