Những sự kiện khoa học nổi bật thế giới 2018

Ông hoàng vật lý thời hiện đại – Giáo sư Stephen Hawking qua đời

2018 có lẽ là năm buồn nhất cho giới nghiên cứu khoa học hiện đại khi phải chứng kiến sự ra đi của Giáo sư Stephen Hawking. Ông là ngôi sao sáng nhất trên bầu trời khoa học với tầm nhìn giúp định hình ngành vũ trụ học hiện đại và truyền cảm hứng cho hàng triệu người trên thế giới.

Giáo sư Stephen Hawking qua đời tại nhà riêng ở Cambridge, Anh, hưởng thọ 76 tuổi. Ảnh: Evolution News

Là người đã chính thức “lật đổ” nguyên lý cốt lõi của Vũ trụ, Giáo sư Hawking đã đặt nền móng cho ngành vũ trụ học với giả thuyết hố đen có “tình trạng “rò rỉ” bức xạ, tan chậm như aspirin tan trong ly nước”.

Theo thời gian, ông đã đạt đến đỉnh cao trong nghiên cứu qua tác phẩm nổi tiếng “The brief of History” (1988), đồng thời, cách ông vượt qua căn bệnh xơ cứng teo cơ một bên đã truyền cảm hứng cho không chỉ những người làm khoa học mà còn hàng triệu người dân trên thế giới cũng mắc những căn bệnh hiểm nghèo.

Vị giáo sư vĩ đại đã ra đi nhưng những gì ông để lại sẽ còn được nhớ đến mãi. Mong muốn của ông về việc “hiểu biết một cách đầy đủ vũ trụ: tại sao nó lại như hiện có và tại sao nó lại tồn tại” sẽ được các thế hệ tài năng của nhân loại nối tiếp.

Tàu thăm dò NASA vượt qua “7 phút kinh hoàng” và  đáp thành công xuống sao Hỏa

Ngày 27/11/2018, tàu thăm dò InSight của NASA tiếp đất an toàn trên sao Hỏa, đánh dấu lần hạ cánh thành công đầu tiên xuống hành tinh đỏ. Chuyến hạ cánh được mô tả là “7 phút kinh hoàng” vì InSight phải chịu nhiệt độ khoảng 1.500 độ C – đủ nóng để làm chảy thép, cùng lúc đó phải giảm tốc độ từ 19.800 km/h xuống còn khoảng 8 km/h chỉ trong vài phút khi bay qua khí quyển sao Hoả.

Trong hai năm tới, trạm đổ bộ InSight sẽ thăm dò chi tiết cấu trúc và thành phần bên trong sao Hỏa. InSight sẽ sử dụng hai thiết bị khoa học chính gồm búa khoan có thể khoan sâu 5 mét xuống dưới bề mặt sao Hỏa và bộ ba địa chấn kế với độ chính xác cực cao, giúp theo dõi động đất, va chạm với thiên thạch và những rung chấn khác.

Bức ảnh đầu tiên do tàu InSight gửi về từ sao Hỏa. Ảnh: NASA.

InSight “tiếp đất” thành công mở ra kỷ nguyên mới với các công cuộc khám phá tiếp theo để các nhà khoa học có thể biết được những gì có bên dưới bề mặt sao Hỏa, thứ trước đây luôn là bí ẩn.

Trung Quốc đón 2 bé gái sinh đôi được chỉnh sửa gen đầu tiên trên thế giới, có khả năng chống nhiễm HIV

Ngày 26/11, tại Hong Kong, nhà nghiên cứu Hạ Kiến Khuê (người Thâm Quyến, Trung Quốc) tuyên bố tạo ra hai bé gái song sinh chỉnh sửa gene đầu tiên trên thế giới bằng kỹ thuật chỉnh sửa gene CRISPR-Cas9 trên phôi thai của 7 cặp đôi.

Ông Hạ cho rằng thí nghiệm không phải để chữa trị hay ngăn ngừa bệnh di truyền mà nhằm thử chèn thêm các đặc tính sinh học hiếm như khả năng kháng nhiễm HIV.

Hai bé gái Lulu và Nana được can thiệp chỉnh sửa gene từ khi còn là phôi thai nhờ công cụ CRISPR-Cas9. Ảnh: Bangladesh Post

Công trình của PGS Hạ Kiến Khuê làm bùng nổ cuộc tranh cãi toàn cầu về áp dụng công nghệ gene trên người, với lo ngại về tôn giáo, đạo đức, pháp luật. Ông Cừu Tử Long, một nhà nghiên cứu khoa học thần kinh tại Học viện Khoa học Trung Quốc (CAS) ở Thượng Hải nhận định:

“Nghiên cứu này hoàn toàn phớt lờ các nguyên tắc về đạo đức y sinh và về việc tiến hành các thí nghiệm trên cơ thể người mà không chứng minh được nó an toàn hay không.”.

Ngoài ra, đứa trẻ sinh ra dù chưa biết có chắc chắn miễn dịch với HIV không nhưng sẽ giảm khả năng đề kháng trước các bệnh khác như cúm và sốt Tây sông Nile. Kỹ thuật CRISPR có thể gây ra các đột biến ngoài ý muốn khiến hai bé gái lớn lên với nguy cơ mắc bệnh ung thư và các bệnh truyền nhiễm khác. Nghiêm trọng hơn, bộ gen được chỉnh sửa có thể gây hiểm họa cho nhân loại vì các thay đổi này sẽ truyền tiếp cho nhiều thế hệ tiếp theo thông qua di truyền.

Điều này đặt ra vấn đề liệu hai em bé lớn lên đến tuổi sinh sản có bị buộc triệt sản, nhằm ngăn không để các gen được chỉnh sửa chuyển tiếp đến thế hệ tương lai hay không? Tương lai để mở nhưng cũng rất bi quan và chưa ai khẳng định được đây là bước tiến hóa dài hay thảm họa nhân loại.

Thế giới chiêm ngưỡng nguyệt thực toàn phần dài nhất thế kỷ

Đêm 27/7, rạng sáng ngày 28/7, hàng triệu người yêu thiên văn trên khắp thế giới đã có cơ hội chiêm ngưỡng hiện tượng nguyệt thực toàn phần dài nhất thế kỷ.

Theo thông báo của Cơ quan hàng không vũ trụ Mỹ (NASA), toàn bộ hiện tượng nguyệt thực kéo dài hơn 5 tiếng, bắt đầu vào khoảng 0h14 đến 6h30 sáng ngày 28/7 (theo giờ Việt Nam). Trong đó, thời gian diễn ra nguyệt thực toàn phần bắt đầu từ khoảng 3h21 đến 4h13 (gần một giờ). Ðến 4h13, nguyệt thực toàn phần chuyển sang nguyệt thực một phần, nguyệt thực nửa tối rồi kết thúc hoàn toàn vào khoảng 6h30.

Hiện tượng nguyệt thực toàn phần diễn ra rạng sáng 28/7 dài nhất trong vòng 100 năm. Ảnh: Getty.

Trong thời gian trên, Mặt Trăng, Trái Đất và Mặt Trời sẽ ở vị trí thẳng hàng hoặc xấp xỉ thẳng hàng nhau, trong đó Trái Đất chen vào giữa hai thiên thể còn lại. Mặt trăng sẽ bị Trái Đất che khuất hoàn toàn , không được mặt trời chiếu sáng, do vậy không thể quan sát khi nhìn từ mặt đất. Ngoài việc bị lu mờ, mặt trăng còn chuyển sang màu đỏ vì ánh sáng mặt trời khúc xạ trên bề mặt Trái Đất, nên hiện tượng còn được gọi là “trăng máu”.

Hiện tượng có thể quan sát ở phần lớn các nước châu Phi, châu Á, châu Âu và châu Đại Dương. Trong khi đó, hầu hết khu vực Bắc Mỹ sẽ không thể thưởng thức được hiện tượng thiên văn kỳ thú đã diễn ra vào cuối tháng 7.

Nguồn: vnexpress.net, news.zing.vn.

SMART Education là một trong chín thương hiệu trực thuộc Tổ chức giáo dục Hoa Kỳ (IAE), iSMART mang đến giải pháp học Tiếng Anh qua môn Toán và Khoa học sử dụng bài giảng số, hiện đang được triển khai tại nhiều trường Tiểu học và THCS trên khắp cả nước. Kết nối với iSMART tại: Facebook: www.facebook.com/ismart.teachers Hotline: 0932 456 913 (HN) | 0901 456 913 (HCM)