Học trải nghiệm: bước nhảy của lớp học Việt

Đối với một số môn đặc thù như tiếng Anh, Toán và Khoa học, học trải nghiệm mang lại hiệu quả cao cho lớp học, phá vỡ những hạn chế của lớp học truyền thống và thiết lập cách tư duy học tập hiệu quả.

Đảo ngược truyền thống

Năm 1970, nhà tâm lý học người Mỹ David Kolb cùng với Roger Fry đã phát triển mô hình Học tập qua trải nghiệm (Experiential Learning Model – ELM). Tư tưởng, lý thuyết giáo dục hiện đại này được xem là kim chỉ nam cho nền móng giáo dục thế kỷ 21, được xây dựng và phát triển bởi các nhà khoa học giáo dục hàng đầu thế giới như Lev Vygotsky, John Dewey, Kurt Lewin, Jean Piaget…

Mô hình ELM khái quát hóa chu kỳ học tập của người học, bao gồm 4 giai đoạn học tập chính: Trải nghiệm cụ thể – Quan sát và “suy ngẫm” – Hình thành khái niệm và khái quát hóa (xây dựng lý thuyết) – Kiểm chứng. Chính những kinh nghiệm, trải nghiệm là nền tảng để phát triển kiến thức và phân tích tư duy.

Diễn giải về mô hình này, ông Trương Minh Châu, Giám đốc Đào tạo chương trình học tiếng Anh qua Toán và Khoa học iSMART cho biết: “Khi bắt đầu học, chúng ta có xu hướng bắt tay vào làm ngay hay quan sát người khác, học lý thuyết trước? Câu trả lời là tùy vào môn học gì và bản thân chúng ta phù hợp với phương pháp nào. Ví dụ như tập đạp xe thì có người nhảy lên xe trước, thay vì đắn đo quá nhiều. Một số bạn khác lại có khuynh hướng tìm tòi về các nguyên lý chuyển động của chiếc xe trước khi leo lên. Do đó, không thể áp dụng cứng nhắc một cách học áp đặt lên toàn bộ 30 học sinh trong một lớp học được. Để học “đến nơi đến chốn”, cần trải qua trọn vẹn 4 chu kỳ trên”.

Theo ông Châu, học trải nghiệm là một quá trình diễn ra tự nhiên nhưng đòi hỏi nỗ lực của bản thân và sự tương tác với môi trường. Người học phải sẵn sàng tham gia vào trải nghiệm thực tế, suy ngẫm về trải nghiệm (của mình và người khác), để từ đó phân tích vấn đề, khái quát hóa, hiểu và hình thành lý thuyết. Cuối cùng, từ những ý tưởng rút ra từ trải nghiệm, người học tìm cách áp dụng vào thực tế.

Đơn cử như trong các lớp học trải nghiệm tiếng Anh qua Toán và Khoa học iSMART, chương trình đào tạo định hướng các hoạt động để học sinh có những trải nghiệm cụ thể trong lớp học. “Thầy cô là người giúp học trò khám phá những mô hình và lý thuyết đã được khoa học kiểm chứng, khuyến khích học sinh áp dụng vào thực nghiệm và thực tế nhờ vào các công cụ đa dạng như công nghệ, trí tuệ nhân tạo, robot, chiếu phim Khoa học tiếng Anh, thí nghiệm khoa học, dự án nhóm…” ông Châu chia sẻ.

Bốn mô hình lớp học Việt

Từ xưa đến nay, giáo dục được coi là quốc sách hàng đầu bởi giáo dục tạo ra một sản phẩm đặc biệt – con người. Giáo dục Việt trải qua không ít lần cải cách, đổi mới với nguồn lực không hề nhỏ.

Theo ông Châu, có thể khái quát 4 mô hình lớp học nổi bật ở Việt Nam thành: lớp học truyền thống, lớp học định hướng, lớp học khai phóng và lớp học hiện đại.

Trong đó, lớp học truyền thống chú trọng truyền thụ hệ thống tri thức theo các lĩnh vực và môn học cho học sinh. Do quan tâm đầu vào là nội dung dạy học, mô hình này chưa chú trọng toàn vẹn chủ thể người học cũng như khả năng ứng dụng vào thực tế của kiến thức.

“Cách dạy một chiều này đã lỗi thời. Học sinh dồn mọi chú ý vào giáo viên vì giáo viên là trung tâm của lớp học, hoạt động trong lớp chủ yếu đọc chép”, ông Châu nhận định.

Lớp học định hướng là mô hình trường học của đề án đổi mới căn bản toàn diện, triển khai từ chương trình giáo dục sau năm 2018. Bản chất của nó là giáo dục định hướng kết quả đầu ra, tiếp cận năng lực nhằm phát triển phẩm chất người học.

Tiếp theo, lớp học khai phóng theo mô hình trường học mới (VNEN) phát triển dựa trên quan điểm giáo dục định hướng năng lực người học, coi trọng việc lấy học sinh làm trung tâm, thể hiện xu thế giáo dục hiện đại trên thế giới.

Cuối cùng, lớp học hiện đại ngày nay như lớp học iSMART có xu hướng vận dụng 4 sự chuyển đổi mang tính chiến lược: dịch chuyển từ tiếp cận giáo dục theo đầu vào sang mục tiêu đầu ra; chuyển mô hình giảng dạy sang mô hình học tập; chuyển đánh giá kết quả sang đánh giá quá trình; chuyển nội dung chuyên sâu, rời rạc sang nội dung tích hợp, tăng cường tổ chức học tập tự chọn và hoạt động trải nghiệm sáng tạo.

Lớp học tiếng Anh tại trường Tiểu học Âu Cơ

Nhờ đó, những hạn chế của lớp học truyền thống sẽ được khắc phục trong lớp học iSMART. “Nhiều hoạt động trải nghiệm như xem phim khoa học, dự án Toán, Khoa học, giao lưu tương tác với robot NAO, sử dụng bài giảng số… đã xoay chuyển cục diện lớp học, mang đến những trải nghiệm hiệu quả về tri thức và kỹ năng cho người học”, ông Châu chia sẻ.